Institutiones (fragment).

Katalog
Rękopisy
Pobierz opis bibliograficzny
  • Sygnatura: BK 11634
  • Autor: Justynian I (cesarz wschodnio-rzymski ; 483-565)
  • Tytuł: Institutiones (fragment).
  • Miejsce i czas powstania: 13 w.
  • Opis fizyczny: 4 k. 40x25 cm
  • Oprawa: Brak
  • Język: Łac.
  • Zawartość:
    • K. 1r-2v JUSTINIANUS - INSTITUTIONES (534); ACCURSIUS - GLOSSA ORDINARIA (1220-1250).
    • Proemium lib. 1; lib. 1, tit. 1 (de iusticia et iure responsa), tit. 2 (de iure naturali et ciuili et gentium), tit. 3 (de iure personarum), tit. 4 (de ingenuis), tit. 5 (de libertinis), tit. 6 (ex quibus manumittere non possunt) sine fine; [inc./expl.] In nomine domini nostri ihesu christi imperator cesar flaurus (!) Justinianus alemannicus antiquus alanicus][nostram rem publicam in partibus eius uobis credendis gubernari (!)... Institutionum Liber primus incipit. Imperatoriam maiestatem non solum armi decoratam sed etiam legibus oportet esse armatam][Licet autem domino qui soluendo non est [sine fine]; [glossa Accursii inc./expl.] [Ex hoc] nota quod christianus fuit alias non posset inperare][Id est licitum est az. 3r-4v [jw.]; lib. I, tit. 25 acefalus (de excusationibus tutorum uel curatorum), tit. 26 (de suspectis tutoribus et curatoribus), lib. II, tit. 1 sine fine (de rerum diuisione); [inc./expl.] plo ceterorum munerum. Nam et tutelam uel curam placuit publicum munus esse][Alia sane causa est si cuius totus ager; [gloss inc.] id est honerum ciuilium ut decorionatus (!) secus][quantum adstrictam rationem [...] l. ergo § alluuuio ac..".
  • Hasła przedmiotowe:
    • Prawo 6 w.
    • Prawo 13 w.
    • Prawo rzymskie
  • Uwagi:
    • Składki: luźne karty (2+2).
    • Foliacja: k. 1 nienumerowana, k. 2, 4 cyframi arabskimi, jedna rzymskimi (k. III). Foliacja atramentem, więc karty wyjęte z oprawy chyba nie później niż poł. 20 w.
    • Pismo: południowa textualis pisana powyżej linii górnej. Wyraźne zaokrąglenia łuków. Na końcu wyrazów przeważa "s" okrągłe, ale zdarza się jeszcze długie (na linii, podobnie jak "f"), "a" okrągłe (otwarte), "d" uncjalne (przed "e" bywa półuncjalne), "st" jako ligatury, "et" tyrońskie bez kreski poprzecznej. "Qui" pisane bez skrótów, tylko jeden raz skrócone (jako "q" z przekreśloną laską). Na zachowanych kartach jedna ręka pisała "Institutiones" oraz rubryki. W następnej kolejności powstały iluminowane inicjały, dopiero potem glossa. Ta ostatnia również spisana chyba jedną ręką, inną niż tekst główny (o ile niewielkie rozmiary pisma pozwalają to ocenić). Odnośniki marginalne do niej w tekście w postaci systemu kropek i kresek. Pismo glos w zasadzie zachowuje cechy wskazane powyżej dla duktu tekstu głównego ("qui" zawsze skracane jako "q" z przekreśloną laską). Jeszcze drobniejsze jest pismo tu i ówdzie wpisanych gloss interlinearnych. Gdzieniegdzie (obszerniej na k. 2r, 4r-v) późniejsza ręka, jaśniejszym atramentem, pismem bardziej kursywnym. Liniowanie na k. 1r-3r słabo widoczne (twardym narzędziem?), lepiej widoczne na k. 3v-4v (atramentem?). Mimo uszkodzeń dziurkowanie zachowane. Dwie kolumny centralne w rozmiarach 23 x 6 cm oraz 23 x 5,5 cm, tekst 51 wierszy. Przerwy między wierszami stosunkowo duże (zob. "g"). Glossa na wszystkich czterech marginesach, liniowanie mniej regularne, nawet pow. 130 wierszy. Rubrykowanie tekstu głównego czerwone, paragrafy dwubarwne (niebieskie lub czerwone z kontrkolorem).
    • Iluminacje: dwa barwne inicjały. Na k. 1r: I(imperatoriam) 283 x 35 mm w złotym bloku litery plecionka, którą chwyta pyskiem horyzontalny smok, ogonem sięgający do końca lustra tekstu glossy. Na k. 3v: S(superiore) fitomorficzne, niewielkie (35 x 35 mm). W obu przypadkach pozostałe litery słowa w postaci konwencjonalnych majuskuł filigranowych czerwono-niebieskich. Pojedyncze inicjały na 3 w. niebieskie i czerwone z floraturą w kontrkolorze. Częste maniculae różnych rąk.
    • Proweniencja: Francja płd.- płn. Italia? (13 w., 2 tercja?); ?; M.T. Kaczorowska Zakopane – Bystre Karłowicza (XX w.); Biblioteka Kórnicka (1971).
    • Dwie karty wysokiej jakości kopii "Instytucji" Justyniana spisane zostały w XIII w. w płn. Italii lub płd. Francji. Wymiary kart podobne są do wielu glosowanych kopii Justyniana z XIII-XIV w. Na iluminowanym już rękopisie na marginesach gęsto wpisano glossy, których autorstwo łatwo zidentyfikować po syglach "ac." na końcu większości akapitów, co jest jednym z przyjętych oznaczeń gloss Akursjusza. Ukształtowana między 1220 a 1250 r. glossa ordinaria Akursjusza w rękopisie tym ma odnośniki marginalne w tekście w postaci systemu kropek i kresek, co wskazuje na wczesny okres jej skopiowania (później w rekopisach stosowany był system odnośników literowy, zob. L'Engle, Gibbs, s. 12-27, 64 nn.). Zbiór komentarzy Akursjusza był popularny, do dziś brak jego pełnej krytycznej edycji - P. Torelli (+1948), który ją szykował zebrał ponad 300 kopii (A. Wijffels, s. 27-28). Niektóre akapity zakończone są syglą "az.", co oznacza Azona, jednego z poprzedników Akursjusza w dziele komentowania. Nieznane są losy kart (ani rękopisu, którego częścią były) sprzed nabycia go z rąk prywatnych przez Bibliotekę Kórnicą w 1971 r. Stan zachowania sugeruje, że mogły niegdyś służyć do wzmocnienia oprawy jakiegoś nowożytnego druku. Pewną wskazówką jest to, że strony recto k. 2-4 foliowane są atramentem, przy czym nie odpowiada foliacja ta z pewnością foliacji pierwotnego rękopisu. Karty wyjęte byłyby więc z oprawy raczej w 19 w. lub 1 poł. 20 niż wkrótce przed ich zbyciem.
  • Opracowania:
    • Institutiones, wyd. P. Krueger, w: Corpus Iuris Civilis, t. 1, Berolini 1872 (ed. stereotypa), s. 2-5, 11-13
    • Codex Ivris Civilis Ivstinianei, t. 5/2: Institutionum, Sive Primorvm Totivs Ivrisprudentiae Elementorum Libri Quatvor, Omnia à mendis quàm accuratissimè repurgata, atque vindicata, Lugduni [Officina Rouilliana] 1627, s. 1-35, 106-135 [https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/justinian1627bd5a]
    • P. Torelli, Accursii Florentini Glossa ad Institutiones Iustiniani imperatoris (Liber I), Bononiae 1939 (1940)
    • C.M. Radding, A. Ciarelli, The Corpus Iuris Civilis in the Middle Ages. Manuscripts and Transmission from the Sixth Century to the Justice Revival, Leiden - Boston 2007
    • Corpus Iuris Civilis, ed. P. Krueger, Th. Mommsen, t. 1, Berlin 1872 (ed. stereotypa)
    • S. L'Engle, R. Gibbs, Illuminating the Law. Legal Manuscripts in Cambridge Collections, London - Turnhout 2001
    • Corpus Glossatorum Juris Civilis, t. II: Azonis summa super codicem. Instituta. Extraordinaria, Torino 1966
    • G. R. Dolezalek, baza "Manuscripta juridica" [http://manuscripts.rg.mpg.de]
    • A. Wijffels, Glossa ordinaria, w: The Formation and Transmission of Western Legal Culture: 150 Books that Made the Law in the Age of Printing, red. S. Dauchy, G. Martyn, A. Musson, H. Pihlajamäki, A. Wijffels, Cham 2016, s. 24-28
  • 100 a Justynian b I c (cesarz wschodnio-rzymski ; d 483-565)
  • 245 a Institutiones (fragment).
  • 250 a Kop.
  • 260 c 13 w.
  • 300 a 4 k. c 40x25 cm
  • 340 a Perg. d rkps e Brak
  • 500 a Składki: luźne karty (2+2).
  • 500 a Foliacja: k. 1 nienumerowana, k. 2, 4 cyframi arabskimi, jedna rzymskimi (k. III). Foliacja atramentem, więc karty wyjęte z oprawy chyba nie później niż poł. 20 w.
  • 500 a Pismo: południowa textualis pisana powyżej linii górnej. Wyraźne zaokrąglenia łuków. Na końcu wyrazów przeważa "s" okrągłe, ale zdarza się jeszcze długie (na linii, podobnie jak "f"), "a" okrągłe (otwarte), "d" uncjalne (przed "e" bywa półuncjalne), "st" jako ligatury, "et" tyrońskie bez kreski poprzecznej. "Qui" pisane bez skrótów, tylko jeden raz skrócone (jako "q" z przekreśloną laską). Na zachowanych kartach jedna ręka pisała "Institutiones" oraz rubryki. W następnej kolejności powstały iluminowane inicjały, dopiero potem glossa. Ta ostatnia również spisana chyba jedną ręką, inną niż tekst główny (o ile niewielkie rozmiary pisma pozwalają to ocenić). Odnośniki marginalne do niej w tekście w postaci systemu kropek i kresek. Pismo glos w zasadzie zachowuje cechy wskazane powyżej dla duktu tekstu głównego ("qui" zawsze skracane jako "q" z przekreśloną laską). Jeszcze drobniejsze jest pismo tu i ówdzie wpisanych gloss interlinearnych. Gdzieniegdzie (obszerniej na k. 2r, 4r-v) późniejsza ręka, jaśniejszym atramentem, pismem bardziej kursywnym. Liniowanie na k. 1r-3r słabo widoczne (twardym narzędziem?), lepiej widoczne na k. 3v-4v (atramentem?). Mimo uszkodzeń dziurkowanie zachowane. Dwie kolumny centralne w rozmiarach 23 x 6 cm oraz 23 x 5,5 cm, tekst 51 wierszy. Przerwy między wierszami stosunkowo duże (zob. "g"). Glossa na wszystkich czterech marginesach, liniowanie mniej regularne, nawet pow. 130 wierszy. Rubrykowanie tekstu głównego czerwone, paragrafy dwubarwne (niebieskie lub czerwone z kontrkolorem).
  • 500 a Iluminacje: dwa barwne inicjały. Na k. 1r: I(imperatoriam) 283 x 35 mm w złotym bloku litery plecionka, którą chwyta pyskiem horyzontalny smok, ogonem sięgający do końca lustra tekstu glossy. Na k. 3v: S(superiore) fitomorficzne, niewielkie (35 x 35 mm). W obu przypadkach pozostałe litery słowa w postaci konwencjonalnych majuskuł filigranowych czerwono-niebieskich. Pojedyncze inicjały na 3 w. niebieskie i czerwone z floraturą w kontrkolorze. Częste maniculae różnych rąk.
  • 500 a Proweniencja: Francja płd.- płn. Italia? (13 w., 2 tercja?); ?; M.T. Kaczorowska Zakopane – Bystre Karłowicza (XX w.); Biblioteka Kórnicka (1971).
  • 500 a Dwie karty wysokiej jakości kopii "Instytucji" Justyniana spisane zostały w XIII w. w płn. Italii lub płd. Francji. Wymiary kart podobne są do wielu glosowanych kopii Justyniana z XIII-XIV w. Na iluminowanym już rękopisie na marginesach gęsto wpisano glossy, których autorstwo łatwo zidentyfikować po syglach "ac." na końcu większości akapitów, co jest jednym z przyjętych oznaczeń gloss Akursjusza. Ukształtowana między 1220 a 1250 r. glossa ordinaria Akursjusza w rękopisie tym ma odnośniki marginalne w tekście w postaci systemu kropek i kresek, co wskazuje na wczesny okres jej skopiowania (później w rekopisach stosowany był system odnośników literowy, zob. L'Engle, Gibbs, s. 12-27, 64 nn.). Zbiór komentarzy Akursjusza był popularny, do dziś brak jego pełnej krytycznej edycji - P. Torelli (+1948), który ją szykował zebrał ponad 300 kopii (A. Wijffels, s. 27-28). Niektóre akapity zakończone są syglą "az.", co oznacza Azona, jednego z poprzedników Akursjusza w dziele komentowania. Nieznane są losy kart (ani rękopisu, którego częścią były) sprzed nabycia go z rąk prywatnych przez Bibliotekę Kórnicą w 1971 r. Stan zachowania sugeruje, że mogły niegdyś służyć do wzmocnienia oprawy jakiegoś nowożytnego druku. Pewną wskazówką jest to, że strony recto k. 2-4 foliowane są atramentem, przy czym nie odpowiada foliacja ta z pewnością foliacji pierwotnego rękopisu. Karty wyjęte byłyby więc z oprawy raczej w 19 w. lub 1 poł. 20 niż wkrótce przed ich zbyciem.
  • 520 a K. 1r-2v JUSTINIANUS - INSTITUTIONES (534); ACCURSIUS - GLOSSA ORDINARIA (1220-1250).
  • 520 a Proemium lib. 1; lib. 1, tit. 1 (de iusticia et iure responsa), tit. 2 (de iure naturali et ciuili et gentium), tit. 3 (de iure personarum), tit. 4 (de ingenuis), tit. 5 (de libertinis), tit. 6 (ex quibus manumittere non possunt) sine fine; [inc./expl.] In nomine domini nostri ihesu christi imperator cesar flaurus (!) Justinianus alemannicus antiquus alanicus][nostram rem publicam in partibus eius uobis credendis gubernari (!)... Institutionum Liber primus incipit. Imperatoriam maiestatem non solum armi decoratam sed etiam legibus oportet esse armatam][Licet autem domino qui soluendo non est [sine fine]; [glossa Accursii inc./expl.] [Ex hoc] nota quod christianus fuit alias non posset inperare][Id est licitum est az. 3r-4v [jw.]; lib. I, tit. 25 acefalus (de excusationibus tutorum uel curatorum), tit. 26 (de suspectis tutoribus et curatoribus), lib. II, tit. 1 sine fine (de rerum diuisione); [inc./expl.] plo ceterorum munerum. Nam et tutelam uel curam placuit publicum munus esse][Alia sane causa est si cuius totus ager; [gloss inc.] id est honerum ciuilium ut decorionatus (!) secus][quantum adstrictam rationem [...] l. ergo § alluuuio ac..".
  • 541 c a d 1971 e 710
  • 546 a Łac.
  • 581 a Institutiones, wyd. P. Krueger, w: Corpus Iuris Civilis, t. 1, Berolini 1872 (ed. stereotypa), s. 2-5, 11-13
  • 581 a Codex Ivris Civilis Ivstinianei, t. 5/2: Institutionum, Sive Primorvm Totivs Ivrisprudentiae Elementorum Libri Quatvor, Omnia à mendis quàm accuratissimè repurgata, atque vindicata, Lugduni [Officina Rouilliana] 1627, s. 1-35, 106-135 [https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/justinian1627bd5a]
  • 581 a P. Torelli, Accursii Florentini Glossa ad Institutiones Iustiniani imperatoris (Liber I), Bononiae 1939 (1940)
  • 581 a C.M. Radding, A. Ciarelli, The Corpus Iuris Civilis in the Middle Ages. Manuscripts and Transmission from the Sixth Century to the Justice Revival, Leiden - Boston 2007
  • 581 a Corpus Iuris Civilis, ed. P. Krueger, Th. Mommsen, t. 1, Berlin 1872 (ed. stereotypa)
  • 581 a S. L'Engle, R. Gibbs, Illuminating the Law. Legal Manuscripts in Cambridge Collections, London - Turnhout 2001
  • 581 a Corpus Glossatorum Juris Civilis, t. II: Azonis summa super codicem. Instituta. Extraordinaria, Torino 1966
  • 581 a G. R. Dolezalek, baza "Manuscripta juridica" [http://manuscripts.rg.mpg.de]
  • 581 a A. Wijffels, Glossa ordinaria, w: The Formation and Transmission of Western Legal Culture: 150 Books that Made the Law in the Age of Printing, red. S. Dauchy, G. Martyn, A. Musson, H. Pihlajamäki, A. Wijffels, Cham 2016, s. 24-28
  • 650 a Prawo y 6 w.
  • 650 a Prawo y 13 w.
  • 650 a Prawo rzymskie
  • 700 a Accursius, Franciscus d (ca 1182-ca 1260)
  • 852 j BK 11634
  • 999 a Miłosz Sosnowski d 2019